Hrišćanska demokratija

 

Intervencionističke politike su takođe usvojile hrišćanske demokratske partije koje su nakon 1945. godine formirane u raznim delovima Evrope. Najvažnije od njih su bile Hrišćansko–demokratska unija (CDU) u Zapadnoj Nemačkoj i Hrišćanska demokratska partija (DC) u Italiji. Nakon Drugog svetskog rata, kontinentalni konzervativci su napustili svoja autoritarna verovanja. Ovaj novi oblik konzervativizma bio je privržen političkoj demokratiji i pod uticajem paternalističkih tradicija katolicizma. Kako je protestantizam povezan sa idejom spasenja kroz individualni napor, često se smatra da njegova društvena teorija prihvata individualizam (videti str. 30) i veliča vrednost napornog rada, konkurencije i lične odgovornosti. Nemački sociolog Maks Veber / Max Veber/ (1864–1920) na primer, povezivao je protestantsku etiku sa „duhom kapitalizma“. Nasuprot tome, katolička društvena teorija umesto na pojedinca, tradicionalno je usresređena na društvenu grupu i umesto konkurencije, ističe ravnotežu ili organsku harmoniju. Tokom 19. i početkom 20. veka, katoličke partije, kao što je Zentrum,  Partija centra u Nemačkoj, uprkos papskoj čvrstoj privrženosti autokratiji, podržavale su ustavnu vlast, političku demokratiju i društvenu reformu. Nakon 1945. godine, katolička društvena teorija je podsticala novoformirane hrišćanske demokratske partije da praktikuju jedan oblik demokratskog korporativizma koji ističe značaj posredničkih institucija kao što su crkve, sindikati i poslovne grupe, koje povezuje pojam „socijalnog partnerstva“. Nasuprot tradicionalnom isticanju nacije, Hrišćanska demokratija, posebno u Nemačkoj, takođe je podržavala katolički princip filijale, ideje po kojoj odluke treba da donosi najniža odgovarajuća institucija. Simpatija prema principu filijale dopušta hrišćanskim demokratama da podrže, kako decentralizaciju, naročito u formi federalizma, tako i, u izrazitom kontrastu sa britanskim konzervativcima evropeizaciju ili evropsku integraciju.

Spremnost hrišćanskih demokratskih partija da praktikuju kejnzijanske politike velferizma mnogo se ozbiljnije oslanja na flaksibilne i pragmatične ideje ekonomista kao što je Fridrih List / Friedrich List/ (1789-1846), nego na stroge tržišne principe Adama Smita (videti str 53.) i Dejvida Rikarda. List je, na primer, naglašavao ekonosmki značaj politike i političke moći u priznavanju potrebe za intervencijom vlade, kako bi se nerazvijenije industrije zaštitile od nemilosrdne strane konkurencije. To je dovelo do podržavanja ideje „ekonomije društvenog tržišta“ koja je veoma uticajna u velikom delu kontinentalne Evrope. Društveno tržište je ekonomija koja je strukturisana na tržišnim principima i u velikoj meri je slobodna od vladine kontrole, a deluje u kontekstu društva u kojem se kohezija održava kroz sveobuhvatni sistem socijalne zaštite i efikasnih javnih usluga. Otuda tržište  nije toliko cilj po sebi, koliko sredstvo za stvaranje bogatstva, kako bi se postigli širi društveni ciljevi. Rezultat takvog mišljenja je poseban model kapitalizma koji je usvojen u većem delu kontinetalne Evrope, i u izvesnoje meri, u Evropskoj Uniji, koji se ponekad naziva Rajnsko-аlapski kapitalizam ili „socijalni kapitalizam“, nasuprot angloameričkom kapitalizmu ili „preduzetničkom kapitalizmu“. Dok prvi ističe partnerstvo i saradnju, drugi se zasniva na nesputanim radovima tržišne ekonomije. Zamisao društvenog tržišta je od 70 – tih godina 20. veka kontinentalni evropski konzervativizam uopšte, a posebno demohrišćane, učinila znatno manje prijemčivim za ono što je privlačno u ekonomiji slobodnog tržišta, nego u britanskoj i američkoj verziji paternalizma jedinstvene nacije.

 

Hejvud, Endru (2005), Političke ideologije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 91 - 93 str